Πέμπτη 26 Ιουνίου 2014

Παρουσίαση 25/1/2012 Remezzo,Καλαμαριά Θεσσαλονίκη "Το γύρισμα της μανιβέλας"

Παρουσίαση 25/1/2012 Remezzo,Καλαμαριά Θεσσαλονίκη από Βασίλη Καραγιάννη και Καίτη Σαρηγιάννη.

Καίτη Σαρηγιάννη
Θεσσαλονίκη 25-1-2012
Σας ευχαριστώ κι εγώ, που αποδεχθήκατε την πρόσκληση του δήμαρχου Καλαμαριάς και ήλθατε για στην παρουσίαση του βιβλίου «το γύρισμα της μανιβέλας» του Ζυλιέν Κιλάγκα Μουζέντ σε μετάφραση της Μελίτας Τόκα Καραχάλιου.
Το έργο του κ. Κιλάγκα, δεν το γνώριζα πριν από αυτό το βιβλίο. Για τον ίδιο ξέρω όσα κι εσείς από το βιογραφικό του συν κάτι που μου είπε η Μελίτα: είναι φιλέλληνας, γνωρίζει και αρχαία ελληνικά.
Αυτό το τελευταίο, το υπογράμμισα, μιας και στις μέρες μας σπάνια ακούμε κάτι τιμητικό για την πατρίδα μας.
Για τη Μελίτα, μου είναι λίγο δύσκολο να μιλήσω εντελώς αντικειμενικά, όπως άλλωστε συμβαίνει πάντα, όταν γνωρίζεις προσωπικά και εκτιμάς έναν δημιουργό. Θέλω δε θέλω, μου έρχεται στο μυαλό το συνολικό της έργο, τα ποιήματα της, τα δοκίμια, οι μεταφράσεις, ακόμη και η στάση της στη ζωή. Έτσι ότι και να πω θα είναι επαινετικό.
Έρχομαι τώρα στο δημιούργημα τους, το βιβλίο αυτό που κρατώ. Και λέω «τους» διότι η πρωτογενής δράση, δηλαδή η συγγραφή του βιβλίου από τον κ. Κιλάγκα, δεν θα ήταν γνωστή σε μας αν δεν υπήρχε η δευτερογενής δράση, δηλαδή η μετάφραση από τη Μελίτα και οι γενναίες προσπάθειες της για την έκδοση του. Τους ευχαριστούμε και τους δύο.
Θεωρώ, ότι είναι οι άκρες του ίδιου νήματος, σε ένα κουβάρι. Ποια η αρχή, ποιο το τέλος. Εξαρτάται από που θα αρχίσεις να το ξετυλίγεις.
Το βιβλίο είναι η αυτοβιογραφία του Ζιλιέν Κιλάγκα, αλλά ταυτόχρονα και ένα σύνθετο έργο με διαδρομές στην ιστορία και τη φιλοσοφία.
Φαντάζομαι ότι οι περισσότεροι από μας, όταν διαβάζουμε μία βιογραφία, αποδεχόμαστε ευκολότερα τα θετικά η αρνητικά σχόλια του βιογράφου, από ότι σε μια αυτοβιογραφία, κατά την οποία, θα μπορούσα να πω, ότι περιμένουμε τον συγγραφέα στη γωνία, για να δούμε πως θα μας αποκαλυφθεί. Ο Ζυλιέν Κιλάγκα στην αυτοβιογραφία, του νομίζω ότι πολύ εύκολα κερδίζει τον αναγνώστη, διότι με τον ίδιο ρεαλισμό που ανυψώνεται, με τον ίδιο ταπεινώνεται. Σε δυο τρεις μάλιστα περιπτώσεις, επιτρέψατε μου την έκφραση, τσαλακώνεται. Έτσι νοιώθεις ότι μπροστά σου έχεις αλήθειες και μάλιστα πολύ ενδιαφέρουσες, οπότε δεν τον περιμένεις πια στη γωνία, αλλά τον εμπιστεύεσαι και τον αφήνεις να σε οδηγήσει εκεί που θέλει.
Η ζωή λοιπόν του συγγραφέα, είναι το θεμέλιο του βιβλίου, πάνω στο οποίο θα στηθεί, αυτό το ενδιαφέρον έργο, ένα αρμονικό οικοδόμημα με τρεις διαστάσεις, ιστορικό μήκος, λογοτεχνικό πλάτος και φιλοσοφικό ύψος. Θα παρακαλούσα τη Μελίτα να μας περιγράψει εκτενώς την εμπειρία της και τις δυσκολίες που φαντάζομαι ότι συνάντησε κατά τη μετάφραση.
Στη συνέχεια θα προσπαθήσω να σκιαγραφήσω λίγο τον χρονοχώρο μέσα στον οποίο εκτυλίσσεται η υπόθεση του βιβλίου μας, διότι είναι αυτονόητο ότι έχει ιδιαίτερη επίδραση στα γεγονότα.
Η χώρα αναφοράς είναι η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, στην κεντρική Αφρική. Το όνομα αυτό φέρει από το1997. Η ιστορία μας εκτυλίσσεται γύρω στο I960, παράλληλα με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της χώρας αυτής, που ήταν μέχρι τότε Βελγική αποικία.
Η ανακήρυξη συνοδεύτηκε από αναταραχές, βίαιες συγκρούσεις και αιματηρότατο εμφύλιο. Οι περισσότεροι θα την θυμόμαστε ως Ζαΐρ, όπως είχε ονομαστεί γύρω στο 1965 από τον τότε πρόεδρο - δικτάτορα, Μομπούτου.
Μέχρι και τον Αύγουστο του 2008 είχαμε κύματα βίας. Η κατάσταση παραμένει έως σήμερα τεταμένη
Έρχομαι τώρα στην ιστορία αυτή καθ αυτή και ξεκινάω φυσικά από τον ήρωα μας.
Δωδεκάχρονος, μικροκαμωμένος πάμπτωχος, και πανέξυπνος, επιθυμεί να πάει στο γυμνάσιο, στην πόλη. Αυτό προϋποθέτει ότι θα εγκαταλείψει γονείς και συγγενείς, το χιλιόχρονο απομονωμένο χωριό του, αλλά και το πυκνό παρθένο δάσος, το οποίο σέβεται ως κατοικία των προγόνων και των θεών του. Θα πρέπει να διανύσει 1200 χλ, μέσα στην αιμάσσουσα χώρα του από τον εμφύλιο πόλεμο, για να φθάσει μετά από 30 μέρες στην πόλη, οικότροφος στο σπίτι του αδελφού του.
Για να κάμψει και τους τελευταίους ενδοιασμούς του πατέρα και να πάρει την έγκριση του, του λέει: ..θα ήθελες να σταματήσω στο δημοτικό; Δεν θα ήταν πραγματικά μια απώλεια για το χωριό, αλλά κυρίως για τη χώρα, που μόλις απέκτησε την ανεξαρτησία της και έχει ανάγκη από ανθρώπους με προχωρημένες σπουδές;
Ο πατέρας ερχόταν σε επαφή με τους λευκούς εμπόρους γιατί ήταν φύλακας σε αποθήκες βαμβακιού. Αυτή η εργασία τον έφερε σε ρόλο περίπου δασκάλου στο χωριό και έτσι του απάντησε με αρκετή σοφία; ...δεν θέλω να σου το απαγορεύσω. Αλλά χρειάζεται πρώτα να αφομοιώσεις το δικό σου πολιτισμό, πριν πας να γνωρίσεις τους άλλους πολιτισμούς...
Ο μικρός είχε κερδίσει, θα έφευγε. Για να καθησυχάσει τον πατέρα του Κέεΐ.....είμαι καλύτερα οπλισμένος από κάθε αστό. Κατέχω τη φιλοσοφία της φύσης. Και έφυγε. Η πορεία του από εκεί και πέρα, είναι ένας γοητευτικός αγώνας, σε τόνο άσπρο, μαύρο και γκρίζο, αλλά εν τέλει κατάφερε πολλά.
Όπως λέει και ο ίδιος:...ήμουν κοντός, κανείς δε μπορούσε να φανταστεί πως μια μέρα θα γινόμουν τόσο ψηλός όσο έγινα....
Σας διάβασα δυο παραγράφους από την αρχή και από το τέλος της διαδρομής του. Το ενδιάμεσο της είναι κάτι που θα το μάθετε μόνοι σας, διαβάζοντας το βιβλίο. Κατά την άποψη μου όμως, το στόρυ, συνιστά μόνο ένα πρώτο επίπεδο, του βιβλίου και η γοητεία του είναι κρυμμένη σε δεύτερο επίπεδο, στα βασανιστικά διλλήματα που τίθενται σε κάθε καμπή της ζωής του και τις αποφάσεις που πρέπει να πάρει, σε θέματα υπαρξιακά, κοινωνικά, πολιτικά, οικογενειακά, επαγγελματικά.
Έπαιρνε την κάθε του απόφαση, με μεγάλη περίσκεψη, πατώντας κατ5 αρχήν πάνω στην παράδοση και το πνεύμα των προγόνων του, μετέπειτα δε, στη χριστιανική θρησκεία και τις συμβουλές των καθηγητών του από το ιεροδιδασκαλείο όπου φοιτούσε.
Όπως ο ίδιος όμως αναφέρει:...αυτό που αποτέλεσε τη βασική μου παιδεία και μου επέτρεψε να εξελιχθώ στη ζωή, είναι η Δυτική κλασική παιδεία, μαζί με τους Λατίνους και Αρχαίους Έλληνες
συγγραφείς.
Η παιδεία του λοιπόν και η ευφυΐα του οφείλουμε εμείς να συμπληρώσουμε εφόσον ο ίδιος το αποσιωπά λόγω σεμνότητας, ήταν το σταθερό σκαλοπάτι, πάνω στο οποίο πατούσε η κάθε του απόφαση και έτσι ανέβηκε τη σκάλα για να φθάσει εκεί ψηλά που επιθυμούσε.
Η αίσθηση που απεκόμισα από την πολυκύμαντη ζωή του, είναι ότι ο ήρωας μας, σχεδόν αγάπησε μερικά από τα διλλήματα του. Μέσα από την αγωνία της επιλογής, θα έλεγε κανείς ότι τεστάριζε την ορθότητα των όσων είχε μελετήσει τόσα χρόνια αποφασίζοντας σχεδόν με επαγωγικό τρόπο, για το τι θα πράξει.
Τι εννοώ. Η κηδεία της μητέρας του συνέπεσε με την ημέρα που θα παρουσίαζε τη διδακτορική διατριβή του στην επιστημονική επιτροπή του πανεπιστημίου, όπου επιθυμούσε διακαώς να εργασθεί. Θυμήθηκε τα λόγια της αγράμματης μάνας του, δηλαδή
της προγονικής παράδοσης:
...Όσο θα κάνεις το καλό θα είσαι άτρωτος, ο θάνατος είναι το λαχείο όλων. Μετά από όλα τα καλά που έκανες, μ' έχεις κλάψει. Αν μάθεις πως πέθανα, συνέχισε την εργασία σου....
Θυμήθηκε ότι σύμφωνα με το Σωκράτη:...πρέπει να αντιμετωπίζουμε το θάνατο στωικά, με καλή
διάθεση και να τον δεχόμαστε με διαύγεια πνευματική
Θυμήθηκε ότι κατά τον συλλογισμό του Επίκουρου: ....όσο υπάρχουμε, ο θάνατος δεν είναι εκεί και όταν είναι εκεί, δεν υπάρχουμε πια εμείς. Ο θάνατος δεν είναι τίποτα ούτε για τους ζωντανούς, ούτε για τους πεθαμένους...
Έχοντας αυτά κατά νου, αποφάσισε: ... ο θάνατος είναι σοβαρό ζήτημα και εν τέλει αναπόφευκτος. Το να προσπαθεί κάποιος να αγαπά τη ζωή παρ όλα αυτά, είναι ίσως η μέγιστη σοφία διαφορετικά η ζωή θα ήταν μία κόλαση...
Δεν πήγε στην κηδεία της μάνας, που θ έκανε ίσως και ένα μήνα να επιστρέψει, πήρε το διδακτορικό του τη στιγμή που έπρεπε και πρόλαβε μετά δύο μέρες να χρισθεί στην θέση που αποτέλεσε την αρχή της πανεπιστημιακής του καριέρας.

Τα διλλήματα στα οποία έπρεπε να απαντήσει και τα οποία κάνανε συναρπαστική τη ζωή του στα μάτια μου, είναι πολλά. Εκτός από το ήδη γνωστό, παραδοσιακή ζωή στο χωριό ή
γυμνάσιο, έχουμε: Πανεπιστήμιο ή ιεροσπουδαστήριο Ιατρική, βιολογία η φιλολογία Ιεροσύνη η γάμο και παιδιά Διεθνές κέντρο Αφρικανικών σπουδών η θέση στο πανεπιστήμιο Υψηλές αποδοχές σε εταιρεία η μικρότερες στο πανεπιστήμιο
Πρώτη επιλογή καλός Γενικός Γραμματέα διοικητής πανεπιστημίου και δεύτερη επιλογή πιστός σύζυγος και καλός πατέρας Καθεστωτικός η αντικαθεστωτικός Νεκρός η αυτοεξόριστος
Επιστροφή στον ήχο του ταμ-ταμ η πολίτης του κόσμου Τις απαντήσεις θα τις μάθετε διαβάζοντας το βιβλίο.
Προσπάθησα να σας μεταφέρω με σαφήνεια και απλότητα ότι μου έμεινε από το βιβλίο, μιας και το διάβασα λίγο πριν από σας. Ευχαριστώ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου